بررسی اثر درمانی گیاهان دارویی گزنه، درمنه، باریجه، مورد، ترخون، سیر و اوکالیپتوس بر روی لیشمانیازیس جلدی ناشی از لیشمانیا ماژور در موش های سوری

مقدمه: لیشمانیازیس به بیماری اطلاق می شود که علت عمده آن تک یاخته ای از جنس لیشمانیا است. تظاهرات بالینی لیشمانیازیس در انسان ها از بثورات جلدی تا درگیری های کشنده احشایی می باشد. هدف از این مطالعه، بررسی اثر درمانی 7 نوع عصاره گیاهان دارویی به نام های اوکالیپتوس، مورد، باریجه، درمنه، ترخون، سیر و گزنه بر روی لیشمانیازیس ناشی از لیشمانیا ماژور در موش های سوری بود. روش کـار: تعدادی موش سوری به لیشمانیا ماژور آلوده شدند. برای این کار آماستیگوت های جدا شده از زخم فعال موش به حیوان تلقیح شدند (از پروماستیگوت های جدا شده از محیط کشت rpmi نیز می توان استفاده نمود). پس از ایجاد عفونت، تمامی حیوانات از نظر پارازیتولوژی (دیدن جسم لیشمن) مورد بررسی و تأیید قرار گرفته شدند. تمامی موش های آلوده به طور تصادفی به سه قسمت تقسیم شدند: الف- گروه مورد که با داروی مورد نظر درمان شدند، ب- گروه کنترل 1 که هیچ گونه درمانی در آنها صورت نگرفت و ج- گروه کنترل 2 یا دارونما (از آن جایی که از اتانل 96 به عنوان حلال عصاره ها استفاده شده بود، این گروه با حلال تیمار شدند). تعداد 10 عدد موش نیز بدون ایجاد آلودگی در آنها، برای کنترل شرایط آزمایشگاه در نظر گرفته شدند. قبل از شروع درمان، قطر زخم ها اندازه گیری شد. درمان به صورت جلدی، دوبار در روز (صبح و عصر) و به مدت 40 -30 روز انجام شد. پس از پایان دوره درمانی مجدداً در صورت ابقای زخم قطر آنها توسط کولیس اندازه گیری شد و پس از آزمون پارازیتولوژی این موارد با موارد مشابه قبل از درمان مقایسه و نتیجه گیری شد. یافته ها: از میان هفت گیاه دارویی مورد مطالعه، عصاره اوکالیپتوس و عصاره ترخون موجب درمان کامل زخم های کوچک (و حذف کامل جسم لیشمن از محل ضایعه) شدند و از گسترش زخم های بزرگ (با کاهش تعداد انگل) جلوگیری نمودند. در گروه های کنترل 1، کنترل 2 و گروه های مورد درمان با سایر عصاره ها چنین نتایجی حاصل نشد؛ حتی افزایش در قطر زخم ها نیز مشاهده شد. نتیجه گیری: افزایش قطر زخم ها در گروه کنترل 2، نشان دهنده عدم تأثیر درمانی الکل اتیلیک موجود در دارو و درمان زخم های کوچک در دو گروه مورد درمان با اوکالیپتوس و ترخون، نشان دهنده اثر درمانی این دو گیاه است. مطالعات و آزمایش های بیشتر جهت یافتن مواد مؤثر موجود در این عصاره ها پیشنهاد می شود.